ئدریس بارزانی د گەرماتیا ڕوودانێن سیاسی و شۆڕەشا بارزان یا سیێدا ل سالا 1944ێ ژ مالباتەکا نشتیمان پەروەر و ئازادیخواز، ل گۆندێ بارزان ژ دایكبوویه، کورێ مەزن یێ مەلا مستەفا بارزانیە، د ژیێ دوو سالیێدا دگەل باب و مالباتا خۆ چوینە بن سێبەرا ئێکەم ئالایێ کوردستانێ یێ کۆمارا ( مهاباد) ل ڕۆژهەلاتێ کوردستانێ، ل سالا 1947 مەلا مستەفا بارزانی دگەل 500 زەلامان بەره‌ڤ ئێکەتییا سوڤیەت ب ڕێدکەڤیت و ل وی دەمی ژیێ ئدریس بارزانی 4 سال بوون، پشتی چوونا بارزانیێ نەمر ئدریس بارزانی مالباتا وی دگەل مامێ وی شێخ ئەحمەد بارزانی بۆ دەمێ 11 سالان ژلایێ ڕژێما عیراقێ یا وی دەمی ڤە دھێنە دویرئێخستن بۆ باشوورێ عیراقێ و ل باژێرێن بەسرا و میسل و بەغدا تووشی ژیانەکا دژوار و پری دەردەسەری دبن، ھەر د وى ده‌میدا ئدریس بارزانی دچیتە بەر خواندنێ و ژ زیرەکترین قوتابییان دھاتە ھژمارتن، چونکی شارازایەکا باش د زمانێن عەرەبی و کوردی و فارسیێ دا ھەبوو هەتا سالا 1958 و بەردەوامیێ ب خواندنێ ددەت و پاشی ڤەدگەڕیتە کوردستانێ.
ل سالا 1961ێ دبیتە پێشمەرگێ شۆڕەشا مەزنا ئەیلۆلێ و ل ژێر شیرەت و فەرمانێن بارزانی نەمر دبیتە فەرماندە، د سەردەمێ خۆ یێ فەرمانداریێدا سەرکردەکێ شۆرەشگێر و سیاسەتمەدار و دبلۆماتکارەکێ سەرکەفتی بوو.
ب ڕێبەریا ئدریس بارزانی پێشمەرگێن شۆڕەشا ئەیلۆلێ چەندین داستانێن قارەمانانە هاتینە تۆماركرن و ژ وان ژی؛ داستاناهندرین بوو .
ئدریس بارزانی ڕوولەکێ سەرەکی و کاریگەر د دانۆستاندنێن ڕێککەفتنا 11 ئادارا سالا 1970ێ دا هەبوو و ب ئەندازیارێ لێکدانا وێ ڕێککەفتنێ دهێتە نیاسین.
هەروەسا دانەرێ بەرێ بنیاتێ پەیوەندیێن کوردستانێ دگەل ویلایەتێن ئێکگرتی یێن ئەمریکا بوو، ل سالا 1972ێ و ب نهێنی سەرەدانا ویلایەتێن ئێکگرتی یێن ئەمریکا کربوو و چەندین کۆمبوون دگەل بەرپرسێن مەزنێن ئەمریکا ئەنجامدابوون.
پشتی ڕێککەفتنا خیانەتکاریا جەزائیر، ب شارەزاییا خۆ شیا گھۆرینان د هەلویستێ ڕژێما ئیرانێدا دروست بکەت بۆ حەواندنا ب هزار ئاوارەیێن کورد ل ئیرانێ و پێدڤیێن وان یێن ژیانێ بۆ دابینکرن .
ل ناڤەراستا سالێن هەشتێیان دبیتە ئەندازیارێ ئێكڕێزیا جڤاکی پشتی چەندین بەرەیان دناڤبەرا پارتێن کوردستانێ دروست دکەت، ژ وان ژی بەرەیێ کوردستانی یێ کو بویە ئەگەرێ ڕێکخستن و سەرکەفتنا سەرهلدانا بھارا سالا 1991 ێ .
ئیدریس بارزانی ئەو سیاسەتمەدار و شۆرەشگێرە بوو ب پەیوەندیێن خۆ یێن کەسایەتی ھەمی بزاڤکرن و شیا ل دۆر پرسا بزاڤا ڕزگاریخوازا کوردستانێ ب شارازای و لێھاتن سەرەدەریێ دگەل وەلاتێن دەوروبەر بکەت .
لێ ب مخابنیڤە ل دەمژمێر 6:00 سپێدەھییا ڕۆژا 31 كانوونا دووێ ل سالا 1987 ل ناحیا سلیڤانا یا سەر ب پارێزگەھا ئورمیێ ل ڕۆژھەلاتێ کوردستانێ و دژیێ گەنجاتیا خۆ دا وەغەرکر و ل گۆرستانا باژێرێ شنو ب ڕەخ مەلا مستەفا بارزانی ڤە ھاتە ڤەشارتن، پشتی سەرھلدانا بھارا سالا 1991ب بڕیارا سەرکردایەتیا پارتی دیموکراتی کوردستان تەرمێن ھەردوو سەرکردەیێن باب و کۆر ل 6,8-10-1993 ب ڕێورەسمەکێ تایبەتدا جەنازێن ھەردوو جەنەرالان ھاتنە ڤەگوھاستن بۆ ئاخا کوردستانێ و ل گۆندێ بارزان هاتنە ڤەشارتن.
