عیراق وه‌لاته‌کێ بێ حکومرانی و بێ یاسا و بێ سیسته‌مێ دیموکراتی یه و بێ سه‌روه‌ری و بێ سه‌قامگیری،
گه‌له‌ك که‌سان حکومداری و ده‌ستهه‌لاداریا عێراقێ کریه هه‌می ژی بێ ئه‌نجام و بێ سیسته‌مێ بووینه و شکه‌ستن تۆمار کرینه .
ئه‌‌ز دێ ئاماژێ ل سه‌ر سیسته‌مێ مەلەکی ل عیراقێ تا کو دامه‌زراندنا ده‌وله‌تا عێراقێ ده‌مێ به‌عسیا ( ٨ شوباتێ سالا ۱۹٦٣ ) هاتینه لسه‌ر ده‌سته‌لاتێ تا کو گه‌هشتییه سیسته‌مێ ده‌ستهه‌لادارییا ده‌وله‌تا عیراقێ گه‌هشته ده‌ستێ دکتاتور سەدام حسێن سالا ۱۹۷۰ گه‌له‌ك گوهورین د ناڤ قۆتاغێ سیاسی ل ده‌وله‌تا عیراقێ دا هاتنه ئه‌نجامدان به‌س ل دووڤ واقعی برێڤه‌برنا ئه‌منی و سه‌ربازی هه‌مان شێوه بووینه وه‌ك سه‌رده‌مێ مەلەکی و به‌عسیا ده‌مێ ل سه‌ر کورسیکا ده‌ستهه‌لاتێ .
ماوه‌یێ ۱۰ سالێن دیر و درێژ ۷ کوده‌تا یێن سه‌ربازی ل عیراقێ هاتنه ئه‌نجامدان هه‌می کوده‌تا هاتینه رویدان دناڤبه‌را سوپایی و حکومه‌تێدا و هه‌مان ده‌م هه‌می کوده‌تا بێ هیڤی کرنەک ده‌ڤ پێکهاتان و نه‌ته‌وه‌یێن د ناف عێراقێ په‌یدا کربوویه و مافێ کورد و عه‌ره‌بان هاته پێشێل کرن د ناڤ ده‌وله‌تێ دا و بوویه ئه‌گه‌ر کوشتنا هزاران سه‌رباز و خه‌لکێ بێ گونەهـ و ده‌هان ملیار دۆلان تووشی زیانێن ئابووری یێن مه‌زن شی ببوونه .

پشتی ژناڤچوونا سیسته‌مێ حکومرانیا دکتاتۆری ل سالا ۲۰۰۳ گۆهورینێن گه‌له‌ك مه‌زن که‌فته د ناڤ قۆناغا سیاسی دا و عێراق به‌‌ره‌ف قوناغه‌کا رامالینیا سیاسی و سه‌ربازی ڤه چوویه و ل سالا ۲۰۰۵ سیسته‌مێ ده‌وله‌تێ هاته گۆهورین بۆ ( دیموکرتی و فیدرالی ) هه‌بوونا عەقلیه‌تا شوڤێنی و سیسته‌مێ خراب یێ ئیمپرالیزمی سیسته‌مێ وه‌لاتی چاڤ ل مێژوویا سه‌رده‌مێ به‌ری نها دهاته کرن و ئه‌و واقعی نها عیراق تێدا ده‌رباز دبیت عیراق یا که‌فتییه به‌ر دارامالینه‌کا ملیشیات و حکومه‌تێ ژی .
چونکی هندی چارچوڤه‌یا هه‌ماهه‌نگی یه هه‌ر ده‌ستپێکا دروست بوونا حکومه‌تێ تا کو نها (حکومه‌تێ و ملیشیات و گروپێن سه‌ر ب ئیرانی) ل بن ده‌ستێ چارچوڤه‌یا هه‌ماهه‌نگی هاتینه ب رێڤه‌برن له‌وانه‌یه حکومه‌تا سودانی نها دا شیان نینن بریارێن دروست ژ بۆ کۆنترۆلکرنا ڤان میلیشات و گروپێن سه‌ر ئیرانێ ڤه بکه‌ت و ستراتیژیا سه‌روه‌ری و سه‌قامگیریا وه‌لاتی پارێزیت .
